Wereld van Autisme 2021 © Alle rechten voorbehouden
Privacy-beleid | Algemene Voorwaarden | Cookie-beleid | KvK: 83749837
Stress
We herkennen het allemaal wel, een drukke dag met veel dingen te doen, hier en daar een sociaal moment om vervolgens uitgeput en misschien zelfs overprikkeld thuis te komen. Ofwel; stress!
Maar wat komt hier nou allemaal bij kijken en kunnen we hier überhaupt op in spelen? Vandaag gaan we daarom dieper in duiken op het stresssysteem, het verband met autisme, de effecten ervan en hoe je hier preventief op kan inspelen.
Om stress en de effecten ervan op het lichaam beter te begrijpen moeten we gaan kijken naar het systeem wat hierachter ligt. Ook wel de HPA-as of volledig uitgeschreven de Hypothalamus-Hypofyse-Bijnier-as.
De hypothalamus staat in direct verband met de zenuwstelsel en koppelt deze aan het hormoonstelsel. Komt er een (stress) signaal binnen bij het lichaam dan zal de hypothalamus deze verwerken en als er actie nodig is doorsturen naar ofwel direct de hormoonklieren in het lichaam of deze stuurt eerst een signaal naar de hypofyse welke het vervolgens doorstuurt naar de juiste hormoonklier.
Je kan de hypothalamus zien als de baas van het bedrijf die vervolgens de opdracht doorgeeft aan de manager, de hypofyse, die de hormoonklieren aanspreekt om werknemers (hormonen) aan het werkt te laten zetten in het lichaam om zo dingen gedaan te krijgen.
In het geval van de HPA-as komen er drie hormonen vrij vanuit de bijnierschors. In eerste instantie cortisol, maar ook noradrenaline en adrenaline. Zodra de cortisolspiegel in het bloed stijgt, wordt dit opgemerkt door de hypothalamus en de hypofyse, die dan de cortisolproductie verminderen.
Recent onderzoek suggereert dat er een verband is tussen de HPA-as en autisme. Uit studies blijkt dat individuen met autisme vaak een overactieve HPA-as hebben, wat betekent dat ze meer cortisol produceren in reactie op stress dan individuen zonder autisme. Echter, het exacte mechanisme en de gevolgen van dit verband vereisen verder onderzoek.
Langdurig in de stress-as zitten kan daarnaast lijden tot bijnieruitputting en eventueel een (autistische) burn-out. Er zit echter wel verschil tussen een gewone burn-out en autistische burn-out. Lees het artikel van over autistische burn-out door Sylvana hier.
Nu je wat weet er gebeurt in het lichaam als er een stressor binnen komt kunnen we ook gaan kijken naar waarom het gebeurt en de symptomen die zich vervolgens manifesteren.
Vroeger in de oertijd kon het namelijk zomaar voorkomen dat er een sabeltandtijger voor je stond en dan is het maar wat handig dat je lichaam optimaal werkt om eventueel te vechten of vluchten. Dit gebeurde door direct adrenaline en cortisol aan te maken. Want adrenaline en cortisol verhoogt de bloedsuikerspiegel, verhoogt de hartslag, zorgt voor verscherpt zicht en gehoor, onderdrukt het immuunsysteem en verlaagt de vertering. Processen die nodig zijn om de overlevingskans in zo een situatie zo hoog mogelijk te hebben. Dit gebeurt nu ook nog steeds in het lichaam alleen is de sabeltandtijger veranderd in de hedendaagse stressoren. Waarbij de lijst met stressoren bij mensen met autisme wat uitgebreider is vanwege onze gevoeligheid hiervoor.
Hieronder zijn enkele symptomen die voor kunnen komen bij een verhoogd stresssysteem:
Bij mensen met autisme heeft stress ook effect op het dagelijks functioneren en kan het lijken of het autisme (tijdelijk) erger is geworden. Dit komt echter vaak, doordat de stress zoveel energie vraag dat er geen of weinig energie overblijft voor sommige (executief) functionerende taken.
Uiteraard is er zeer goed op stress in te spelen, maar helemaal voorkomen is onmogelijk en ook niet de bedoeling. Een zekere mate van stress is nodig voor het goed functioneren van het lichaam, zolang je dit maar in balans houdt. Dit zijn enkele tips die hierbij kunnen helpen.
Een regelmatig dagritme
Cortisol helpt onder andere ook voor het behouden van een dag- en nachtritme. Om ervoor te zorgen dat dit systeem optimaal werkt kan je het lichaam een beetje helpen door een regelmatig ritme aan te houden. Het lichaam is vrij saai en houdt van regelmaat. En laat dat nou net hetgene zijn waar mensen met autisme in het algemeen ook van houden.
Bewegen, sporten, trainen
Nu denk je misschien; deze zijn alle drie hetzelfde toch? Dit is echter niet het geval. Bewegen is gewoon lekker bezig zijn; een wandeling, fietsen etc. Bij sporten komt al wat meer intensiteit kijken en bij trainen ben je het lichaam echt een prikkel aan het geven om te veranderen. Het is handig om dit verschil te weten want elke vorm training, ofwel het lichaam prikkelen tot verandering, is een vorm van stress op het lichaam. En omdat mensen met autisme gevoeliger zijn voor stress kan een zware training bijvoorbeeld te veel stress geven aan het lichaam, de hpa-as activeren, en kan het misschien wijzer zijn gewoon een wandeling in de natuur te doen. Kijk dus welke vorm van stress jij momenteel kan handelen en wat het beste aansluit bij jouw wensen.
Voeding
Uiteraard is gezonde voeding belangrijk, maar sommige voeding kan ook direct het stresssysteem activeren. Denk hierbij aan bijvoorbeeld cafeïne en suiker. Deze zorgen voor een piek in de cortisol en kunnen zo onbewust het lichaam uitputten in plaats van de vaak gedachte energie boost geven. Daarnaast is stress niet alleen van buitenaf, maar ook van binnen uit het lichaam. Zo zijn mensen met autisme gevoeliger voor gluten en lactose en kunnen deze de darmen te veel prikkelen wat ook een stressor kan zijn voor het lichaam.
Slaap
Slaap is essentieel voor het herstel van het lichaam. Onvoldoende slaap kan de HPA-as activiteit verhogen en leiden tot verhoogde cortisolniveaus. Probeer voor een consistente slaaproutine te zorgen en creëer een rustige, donkere en comfortabele slaapomgeving. Bekijk eventueel het voorgaande artikel over slaap hier.
Maskeren
Het maskeren, ofwel het camoufleren, en onderdrukken van jouw autisme, kan enorm veel energie kosten en stress opleveren voor het lichaam. Ook dit is uiteraard een uitgebreid onderwerp, maar het belangrijkste is dat je er bewust van wordt of bent waar en wanneer je het doet en hoe je hierop het beste kan inspelen. Om op deze manier de balans tussen stress en ontspanning zo goed mogelijk te bewaken.
Hobbyen en stimmen
En als laatste misschien wel de belangrijkste; hobby’en en stimmen. Over stimmen is door Yamina een artikel geschreven en die is hier te lezen. Hobby’en kan van alles zijn en is een perfect moment om in je speciale interesses te duiken en hier even heerlijk in te ontspannen en af te sluiten van de buiten wereld. Schilderen, breien, hardlopen, boek lezen, een muziek instrument spelen nieuwe speciale interesses ontdekken etc.
Hoewel het exacte verband tussen de HPA-as, stress en autisme complex en nog in onderzoek is, is het duidelijk dat het beheersen van stress een belangrijke rol speelt in het bevorderen van de gezondheid en het welzijn. Door te kiezen voor een zo gezond mogelijke levensstijl, waaronder regelmatige lichaamsbeweging, een gebalanceerd dieet en voldoende slaap, kunnen we een actieve rol spelen in het beheersen van onze stressreactie en het bevorderen van een betere gezondheid.
De gebruikte bronnen bij het schrijven van dit artikel vind je helemaal onderaan deze pagina!
Bram is personal trainer en helpt mensen met autisme hun gezondheid te verbeteren. Hij schrijft maandelijks voor Wereld van Autisme een gastblog op gezondheidsgebied.
Wereld van Autisme 2021 © Alle rechten voorbehouden
Privacy-beleid | Algemene Voorwaarden | Cookie-beleid | KvK: 83749837
